معاون سیاستگذاری و اعتبار بخشی سازمان فناوری اطلاعات در گفت و گو با «ایران»:
همکاری با «یونیدو» زمینه ساز ورود استارتاپ ها به عرصه بین المللی است
سوسن صادقی
خبرنگار
فاز دوم همکاری سازمان فناوری اطلاعات با «سازمان توسعه صنعتی ملل متحد» (یونیدو) بعد از یک وقفه دوباره آغاز شده است. درباره این همکاری با «شهره ناصری» معاون سیاستگذاری و اعتبار بخشی سازمان فناوری اطلاعات گفتوگو کردهایم که میخوانید.
همکاری سازمان فناوری اطلاعات با یونیدو از چه زمانی آغاز شد؟
همکاری با یونیدو به اوایل زمستان سال 97 برمی گردد. از آنجایی که نمیخواستیم اجازه دهیم که زیستبوم دیجیتال ایران بواسطه تحریمهای ظالمانه، منزوی شود پس برای حضور در عرصههای بینالمللی باید به سراغ بازیگران بینالمللی میرفتیم و یونیدو با توجه به تجربیات مشابهی که در کشورهای دیگر داشت، گزینه مناسبی برای کشور ما بود و رایزنیهای ما با این سازمان آغاز شد. از یکسو وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از یونیدو برای همکاری در ایران دعوت به عمل آورد از سوی دیگر امیرناظمی معاون وزیر ارتباطات نیز دیداری با قائم مقام دبیر کل یونیدو داشت.
در این همکاری چه هدفی را پیگیری میکنید؟
هدف از همکاری با یونیدو تمرکز بر رقابتپذیری و توانمندسازی زیستبوم دیجیتال ایران بویژه در عرصه بینالمللی است.
«یونیدو» چگونه سازمانی است؟
«یونیدو» یا «سازمان توسعه صنعتی ملل متحد» یکی از زیرمجموعههای تخصصی سازمان ملل متحد است. هدف این سازمان، کمک به کشورها در مسیر توسعه صنعتی و اقتصادی است و آغاز فعالیت آن هم تقریباً به نیم قرن پیش برمی گردد. دفتر مرکزی آن در دفتر اروپایی سازمان ملل متحد مستقر است و 48 دفتر منطقهای و کشوری را مدیریت میکند. این سازمان 9 هدف در حوزه توسعه صنعتی برای خود تعریف کرده و هدف پروژههای مختلفی که با مشارکت این سازمان در کشورهای مختلف انجام میشود نیز تحقق همین 9 هدف است. از این اهداف میتوان به شهرها و جوامع پایدار، تولید و مصرف مسئولانه، حفظ محیط زیست، کاهش نابرابری، آموزش، رفاه و... اشاره کرد.
اولین گامی که با همکاری یونیدو برای اکوسیستم استارتاپی کشورمان برداشته شد، چه بود؟
اولین گام این پروژه تحلیل زیستبوم کارآفرینی ایران و به عبارتی ترسیم وضعیت فعلی کسب و کارهای استارتاپی کشور و فراهم کردن زمینه و فضا برای حضور سرمایهگذاران و شرکتهای خارجی بخصوص کشورهای منطقه برای میزبانی استارتاپهای ایرانی بود، در این فاز باید به سؤالاتی نظیر اینکه چه بازیگرانی در این زیستبوم حضور دارند، نقشها و تعاملات آنها چگونه است، چه برنامههایی برای حمایت از استارتاپها وجود دارد و... پاسخ داده میشد. فرایند تحلیل از سوی یونیدو انجام و گزارشهایی تهیه شد. گزارشهای تهیه شده تصویر روشن و شفافی از وضعیت واقعی استارتاپهای کشورمان و میزان توانمندی و رشد آنها باوجود تحریمهای ناعادلانه ارائه داد. باید گفت عدهای معاند با ارائه گزارش هایی، وضعیت استارتاپی کشور در حوزه فناوری اطلاعات را سیاه نمایی میکردند که این اقدام و همکاری با یونیدو گزارشهای غیرواقعی درباره حوزه کسب و کارهای ایرانی را هم بیاثر کرد.
مهمترین خروجی اجرای فاز اول همکاری با یونیدو چه بود؟
یکی از مهمترین خروجیهای این همکاری، معرفی ظرفیتهای زیستبوم دیجیتال ایران به بازیگران عرصه بینالمللی است. خروجی این فاز بهصورت یک گزارش تحلیلی بزودی به زبان انگلیسی منتشر خواهد شد. این گزارش بهخوبی نشان میدهد که زیستبوم ایران چه ظرفیتها و توانمندیهایی برای تعامل با بازیگران عرصه بینالمللی دارد.
برقراری ارتباط استارتاپهای ایرانی با شرکتهای دیجیتال مطرح در عرصه بین المللی، چه تبعات مثبتی برای بخش اکوسیستم استارتاپی کشور دارد؟
ما باور داریم که استارتاپهای کشور ما شایستگی درخشش در عرصه بین المللی را دارند. بعضی از استارتاپهای بزرگ ایران در بازار خود به اشباع رسیدهاند. یعنی بیش از این دیگر کاربری وجود ندارد که بتوانند آنها را جذب کنند. به نوعی به حداکثر ظرفیت جمعیتی جامعه هدف خود رسیدهاند بنابراین قدم بعدی برای چنین استارتاپهایی این است که پای خود را از مرزهای کشور بیرون بگذارند و حــداقل کشورهای همسایه را هدف بگیرند با این همکاری ما به این هدف مهم نزدیک میشویم.
استارتاپهای ما برای ورود به عرصه بین المللی باید دارای چه نوع توانمندیهایی باشند؟
ما نیاز داریم که در عرصه بینالمللی «شبکهسازی» کرده و خود را به بازیگران مهم بشناسانیم. بنابراین این ورود و شناساندن استارتاپهای خود به جهان نیازمند توانمندیهای رقابتی است، چرا که بازی در عرصه بینالمللی با بازی داخلی کاملاً متفاوت است. یک کسب و کار داخلی با وجود تمام حمایتهایی که از آن میشود حتی در یک کشور همسایه هم «خارجی» محسوب میشود و دارای ملاحظات بسیاری از جمله مسائل حقوقی و رگولاتوری، تعامل با جوامع محلی و بازاریابی متناسب با فرهنگ بومی منطقه و... است. مهمتر اینکه بواسطه تحریمها، استارتاپهای ما حتی نمیتوانند یک درگاه پرداخت آنلاین قانونی و بیدردسر در کشورهای دیگر راهاندازی کرده و هزینه خدمات خود را دریافت کنند پس باید این موانع هم حل شود. علاوه بر اینها داشتن سرمایه نیز خیلی مهم است. باید گفت با توجه به نرخ ارز، تأمین سرمایههای کلان برای ورود به عرصه بینالمللی هم بسیار دشوار شده است. ما در همکاری با بازیگران بینالمللی میتوانیم سرمایه ارزی جذب کنیم و با گرهزدن منافع خود به این بازیگران، ورود خود را به بازارهای دیگر تسهیل کنیم.
مهمترین اقدام و برنامه همکاری با یونیدو در فاز دوم برای ورود به عرصه بینالمللی استارتاپها چیست؟
در ادامه این پروژه قرار است یک «هاب مجازی کارآفرینی» از سوی یونیدو ایجاد شود. این هاب میکوشد تا خدمات حمایتی مورد نیاز استارتاپها بویژه برای افزایش مقیاس و ورود به عرصه بینالمللی را فراهم کند. در این هاب، منتورها و مربیهایی باید حضور داشته باشند که بتوانند استارتاپها را در مسیر دریافت خدمات هاب، راهبری کنند و در اولین قدم ایجاد این هاب و آموزش منتورها خواهد بود. اولین کارگاه آموزش منتورها نیز در خردادماه برگزار خواهد شد. این کارگاهها با توجه به ماهیت بینالمللی هاب، به زبان انگلیسی و بهصورت ادواری برگزار میشوند. این آموزشها، اولین قدم عملیاتی این پروژه محسوب میشود و اثربخشی واقعی آنها را هنگام راهاندازی «هاب مجازی» شاهد خواهیم بود. مربیان این دورههای آموزشی، از کادر مرکز کارآفرینی اراسموس هستند که یکی از مؤسسات معتبر بینالمللی در این حوزه محسوب میشود. در این دورهها، منتورها با فضای استارتاپی بینالمللی آشنا میشوند و امیدواریم اولین قدم اتصال آنها به شبکه بینالمللی استارتاپی از همین دورهها باشد.
چرا کار را با آموزش منتورها آغاز کرده اید؟
دانش دائماً در حال تغییر است و ما هم در دانشگاههای ایران و تحصیلات آکادمیک رشته خاصی برای تربیت منتور نداریم و شرکتهای جهانی هم در ایران آنچنان فعال نیستند که بتوان از آنها این موارد را یاد گرفت. ورود به بازار جهانی مستلزم این است که فعالان اکوسیستم فناوری کشور با دانش جهانی و منطقهای و ویژگیهای اجتماعی و اقتصاد آن زیست بوم آشنا شوند. در این دوره سعی میکنیم تا دانش روز در حوزه برنامههای حمایتی و توانمندسازی استارتاپی در اختیار مربیان قرار گیرد تا مربیان بتوانند در درازمدت، اثری پایدار بر رشد و درخشش زیستبوم دیجیتال ایران داشته باشند.
علاقهمندان چگونه میتوانند در برنامهها شرکت کنند؟
علاقهمندان باید رزومه خود را برای یونیدو ارسال کنند. یونیدو پس از بررسی رزومهها، افراد منتخب را برای شرکت در دوره دعوت میکند. دورهها بهصورت رایگان و فعلاً آنلاین برگزار میشود و ظرفیت اولین دوره هم 35 نفر است. مهلت ارسال رزومه برای این دوره 26 اردیبهشتماه است و دوره در سه روز، از سوم تا پنجم خردادماه برگزار میشود. افرادی که سابقه فعالیت در زیستبوم کارآفرینی دارند و به زبان انگلیسی مسلط هستند، میتوانند برای شرکت در این دوره اقدام کنند. به طور خاص، از فعالان مستقر در استانها هم دعوت میکنیم که در این دوره شرکت کنند، چرا که یکی از اولویتهای ما در این پروژه، تمرکززدایی و جلب مشارکت بازیگران از سراسر کشور است.
بین فاز یک و دو، وقفه ایجاد شد. علت ایجاد وقفه در این همکاری چه بود؟
قراردادهای بینالمللی دولتی ملاحظات بسیار زیادی دارند. چندین نهاد باید برای تأیید و عقد چنین قراردادی درگیر شده و به اجماع میرسیدند بنابراین در کل این موضوع زمانبر بود. از سوی دیگر در طول مدتی که مشغول رایزنی و هماهنگی بودیم، نرخ ارز هر روز افزایش پیدا میکرد. از آنجایی که بودجه این پروژه بهصورت ارزی توافق شده بود، افزایش نرخ ارز موجب شد تا هزینه پیشبینی شده آن نسبت به توافق اولیه، چندین برابر شود. در چنین شرایطی حساسیتهای بازیگران نسبت به پروژه بیشتر و بدرستی سختگیریهای بیشتری هم اعمال میشود اما به هر ترتیب، توانستیم موافقت نهادهای ذیصلاح را جلب کرده و پروژه را آغاز کنیم.
افزایش مصرف اینترنت ایرانیان در شرایط اوج کرونا
بنابر گزارش یک مجموعه ارائهدهنده خدمات ابری در ایران، استفاده از اینترنت در سال ۹۹ نسبت به سال پیش از آن با افزایش همراه بوده است.اوج ترافیک اینترنت در دو بازه زمانی مرداد و آبان سال ۹۹ بوده که پیکهای کرونا وارد کشور شده و قرنطینه به شکلی جدیتر دنبال شد.
به گزارش ایرنا، «گزارش وضعیت اینترنت در ایران» در سال ۹۹ که از سوی یک شرکت ارائه دهنده خدمات ابری منتشر شده است، جزئیاتی از وضعیت اینترنت و رفتار کاربران در آن را نشان میدهد. این گزارش با پردازش و تحلیل بیش از ۱۸ میلیارد لاگ و رکورد ثبت شده طی سال ۱۳۹۹ تهیه شده و با ارائه اطلاعات جدیدی شامل بخشهای بیشتری نسبت به گزارش سال قبل است. کاربران مجموعه ابر دراک ۴۵ میلیون نفر هستند و این گزارش بر مبنای رفتار آنها تهیه شده است. براساس این گزارش اوج ترافیک اینترنت در دو بازه زمانی مرداد و آبان سال ۹۹ بوده است؛ بازههایی که پیکهای کرونا وارد کشور و قرنطینه به شکلی جدیتر دنبال شد. نکته قابل توجه در این تحلیلها این است که این افزایش در بازه فروردین ۱۴۰۰ که شاهد پیک چهارم کرونا بودیم، دیده نشده است. نکته جالب گزارش این است که بهدلیل شیوع کرونا، قرنطینه و بالا رفتن میزان دورکاری، ضریب استفاده از تلفن همراه به نسبت سال قبل با افزایش ۷ درصدی رو به رو شده است. تحلیل دیگری که از رفتار کاربران نهایی وبسایتها در این گزارش مشاهده میشود، حاکی از این است که بیشتر از ۵۰ درصد کاربران ایرانی از Google Chrome برای ورود به دنیای اینترنت استفاده میکنند.
گفتنی است مدتها است به دلیل تحریمهایی که از سوی کشورهای خارجی انجام میشود، شرکتهای ایرانی تصمیم گرفتند برای دریافت خدمت بهتر و جلوگیری از بروز مشکلات حاصل از تحریم، میزبانی (هاست) سایتهای خود را به داخل کشور بیاورند. استقبال از این فرایند با توجه به تسهیلاتی که برای این اقدام در نظر گرفته شده نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
بنابراین گزارش حملات منع سرویس دفع شده روزانه(DDoS) داخلی از ایران توسط دستگاههای آلوده به نرمافزارهای مخرب (Botnet) در تجهیزات همراه (تمامی دستگاههای هوشمند) از ۱۵ درصد به ۲۴ درصد افزایش داشته و همزمان با رشد دو برابری روبهرو شده است.همچنین تعداد حملات با حجم ترافیکی بالا نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته و در مقابل حملات با تعداد درخواست زیاد مخرب افزایش قابل توجهی داشتهاند. بر اساس این دادهها، کاربران اینترنت در سال ۱۳۹۹ بیشتر از سال ۱۳۹۸ از اپراتورهای همراه استفاده کردهاند. ایرانسل و همراه اول از گروه اپراتورهای همراه هر دو در صدر رتبهبندی قرار دارند و آسیاتک و مخابرات ایران از گروه اپراتورهای ثابت رتبههای بعدی را به خود اختصاص دادهاند. نمودار توزیع تجمعی کاربران اینترنت ایرانی در روزهای مختلف هفته نشان از افزایش استفاده از اینترنت نسبت به سال ۱۳۹۸ دارد. این دادهها بنا به روزهای تعطیل هفتگی در هر کشور نمایشهای متفاوتی دارند. بازدید کاربران ایرانی در سال ۱۳۹۹ در روزهای غیر تعطیل رشد بالایی داشته و همچنین در روزهای تعطیل هم به نسبت مدت مشابه در سال قبل با رشد قابل توجهی روبهرو بوده است.
گوگلکروم همچنان محبوبترین مرورگر برای ایرانیان است و ۴۷ درصد استفاده کاربران را به خود اختصاص داده است. استفاده گسترده از تلفنهای همراه و مخصوصاً گوشیهای مبتنی بر سیستمعامل اندروید، مرورگرهای موجود روی این گوشیها را در ردههای بعدی استفاده قرار داده است.